Op de Dies – de dag van de oprichting van de universiteit – van mijn Erasmus Universiteit Rotterdam werd een symposium gehouden onder de overkoepelende titel:
‘Zijn we niet bezig allemaal een beetje gek aan het worden?’
Mijn lezing droeg als titel:
‘We leven van fictie, niet van feiten’.
Hieronder is deze als pdf bijgevoegd.
Wie ook de andere lezingen wil horen, kan deze link kopiëren die naar de registratie van het symposium voert – deo volente dan – en ook lezingen bevat van collega-hoogleraren socioloog Han Entzinger over de migratiemythe en internationaal jurist Jaap de Zwaan over de noodzaak van intensivering van de Europese Unie.
https://eur.cloud.panopto.eu/Panopto/Pages/Viewer.aspx?id=ab83811b-672b-4e6c-af47-b21a0088fc18&start=4666.999724254998

De behoefte creëert De Sterke Leider. In vredige en voorspoedige tijden laten we een soort veredelde boekhouder premier of president worden. Dan gaan we ons ook liever bezig met het ‘in de markt zetten’ van de BV IK.
In verwarde en frustrerende tijden beseffen we dat we het zelf helemaal niet redden om te worden wie we willen. Dan kiezen we iemand die in zo weinig mogelijk op ons lijkt. De rijke, de gladjanus, de Bokito, de orator, de meest onbeschaamde. Met de mooist klinkende beloftes.
Maar het idee dat politiek nu alleen nog maar theater is waarin de ‘performer’ wint die zich het beste kan voordoen, vergist zich.
Het is de schijn, natuurlijk, die het applaus oplevert, wie het beste een rol speelt. Maar het gaat niet minder om de successen.
Dit was de kern van het advies dat Machiavelli aan De Vorst geeft hoe de macht te behouden en de Staat te voeren:
‘Iedereen ziet wat je schijnt, weinigen voelen wat je bent’.
Maar hij voegt er direct aan toe:
‘Bij de daden van alle mensen (…) kijkt men altijd naar het uiteindelijke resultaat’.
Over deze ‘psychopolitiek’ van de  macht praat ik in een aflevering van Nieuwe Ankers met Paul van Liempt.

Is er sprake van ‘Koekoek Eenzang’ in de media?
We hebben het over de kwaliteitsmedia. Hiertoe worden intussen de Publieke Omroep en het AD en De Telegraaf ook gerekend.
We hebben het dus over de ‘massamedia’, hoewel dit een begrip van gisteren aan het worden is.
Moeten we niet ook de mediaberichten van de universiteiten en de actiegroepen ertoe rekenen? En succesvolle sociale media?
Hoe dan ook:
‘Intellectueel conformisme’.
Zo noemde de Canadese intellectueel en oud-politicus Michael Ignatieff onlangs de zich progressief noemende kringen in zijn Canada en Amerika.
Dat was in het Amsterdamse debatcentrum De Balie.
Ik noem de houding van vrijwel álle kleine en grote mediaplatforms – dus ook Google e.d. zo:
‘Commercieel conformisme’.
Is dit niet een vorm van cynisme dat als een politieke boemerang terugkomt? Bijvoorbeeld in de vorm van toenemende polarisatie?
Hierover en over andere aanpalende zaken praat ik met Frank van Hoorn, maker van de podcast ‘Koekoek Eenzang’.
Via de link hieronder te beluisteren.
Of ga naar zijn website:
www.queneau.nl.
Daar zijn meer gesprekken te beluisteren.

Velen die zich progressief of  ‘links’ noemden lijken bedwelmd, zo niet helemaal de draad kwijt.
Sinds de enorme zege van de PVV in november.
En nu na de zeges van Donald Trump bij de eerste Republikeinse voorverkiezingen.
Waarom?Na alle polarisatie lijkt het geheim van Trump nu wat hij in Iowa plotseling riep:
Come Together!
We kennen het refrein van The Beatles:
Come Together. Right Now. Over Me.
(Want ik ben de sterkste).

Interviewer Paul van Liempt heeft een eigen Kanaal uitgeworpen. Nieuwe Ankers heet het.
Hij sprak met mij over mijn visie op de huidige journalistiek.
En over hoe een journalist zich in deze tijden het beste kan opstellen.:
als een huisvriend: Zelfbewust en dienstbaar.
Over de vraag hoe AI ons wereldbeeld, misschien wel ons hele bewustzijn, zal beïnvloeden een volgende keer..

Wanneer wordt een samenleving decadent?
Als de woorden ‘kansen’ en ‘prestatie’ en ‘positief mensbeeld’ taboe worden.
Als de oproep om ‘Een Sterke Staat’ het modewoord van de dag wordt.
Zo denken BN-ers als bestsellerauteur Joris Luyendijk.
Waarom? ‘Ik heb een vrij negatief mensbeeld ja’.
Dat heb ik niet.
Vandaar een essaytje over decadentie.

Alleen al in Amsterdam is het aantal tattooshops in tien jaar tijd gestegen van 94 naar 421. Zo blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel. Elders in het land is dezelfde toename te zien. Omroep Brabant meldt me dezelfde cijfers. En dat, als deze toename zich doorzet, er in Brabant over vijf jaar meer tattooshops zullen zijn dan supermarkten.
Mijn antwoord op de vraag waarom is dezelfde als die welke ik neerschreef in mijn boek ‘Optocht der Tattoos. De jacht op een betekenisvol bestaan’. In mijn antwoorden komen, merk ik, wel vaker de woorden ‘mode’, ‘conformisme’, ‘sociale media’ en ‘copycat-gedrag’ voor.
Eén antwoord moet ik ook nu nog schuldig blijven.
Namelijk op de vraag: ‘Wat komt hierna?’.
Misschien wordt het dankzij AI nóg gemakkelijker, en nóg leuker, om een héél geinig of kinky filmpje te posten. Ook van zichzelf zónder tattoos.
Misschien zal het jaar 2024 hier enige voortekenen van geven.
Hoe dan ook, een Olympisch mooi jaar toegewenst.

Uitgerekend rond het 85e herdenkingsjaar van de Kristallnacht in Nazi-Duitsland wordt de slachtpartij door Hamas op 7 oktober 2023 op joden door sommige schrijvers teruggebracht tot een ‘gewone’ terreurdaad, een in een lange rij. Dit was geen pogrom, want pogroms zijn van alle tijden. Of zoiets.
Migratiegeleeerde Leo Lucassen schreef deze poging tot vergoelijking op in dagblad Trouw.
Mijn stuk is een repliek.

Dat iedereen zo maar mag vinden wat hij vindt, dat vinden fictie-filosofen als Rob Wijnberg ingewikkeld.
Of ze worden er ‘moe van’ zoals Ilja Leonard Pfeijffer.
Dit soort populaire meningen zijn ondemocratisch, zelfs ongrondwettelijk en mogelijk autoritair.
In onze grondwet staat immers niets over ‘feiten’, de plicht tot objectiviteit of de onderbouwing van een mening.
Artikel 7.1 luidt:
‘Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet’.
Vroeger heette het:
‘De vrijheid van de pers is er voor hen die er een bezitten’.
Nu heeft iedereen een drukpers.
De kakafonie die dit oplevert, moet opgelost worden met de meest geloofwaardige meningen.

Uit het verkiezingsprogramma van partij Volt:
‘AI-trainingscentra’, hyperloop, ‘kwantumbestendige overheid’, ‘groene fix-teams’ en allerlei hubs en Deltaplannen om de zero-pollution ambition te halen.
Hier wordt De Nieuwe Mens gefabriceerd.
En net als het monster van Frankenstein gebeurt dat door De Wetenschap..
Conclusie:
Uitkijken geblazen met deze zwakstroomdenkers van Volt.

Al sinds jaar en dag bestaat er het N-word. Minder taboe is het M-woord, de M van Macht.
Maar toch, het is een riskant woord voor een politicus om te gebruiken. Het ruikt naar Poetin of Trump.
Frans Timmermans wil macht, zegt hij.
Maar hij weet nog niet wat hij daarmee precies wil doen.
Pieter Omtzigt wil juist de macht bedwingen ten gunste van de moraal.
Wie vindt de balans, daarover gaat het komende maanden.

Voor de aard van de komende verkiezingscampagne houd ik mijn hart vast.
Grote namen als Dilan Yesilgöz (links geweest) en Pieter Omzigt (Oud-CDAér) zijn in enig opzicht afvallige te noemen.
En op afvalligheid volgt meestal haat, karaktermoord en canceling:
het felst uit eigen kring.

‘Dé Kloof’ bestaat eigenlijk niet, maar wordt wel zo gevoeld.
In Nederland, maar ook in Duitsland, geven de ‘afgehaakten’ een noodsignaal af:
ze zouden graag aangehaakt willen worden.

Wat verlangt de doorsneemens van ‘de politiek’? Een beetje rust en een beetje vooruitgang?
Of wil hij of zij er zelf aan meewerken dat de omgeving, tot de hele wereld toe, wordt zoals die het liefst wordt beleefd?
Nu de topleiders van de huidige Nederlandse politieke democratie de een na de ander het bijltje erbij neergooien, is deze vraag van actuut belang.
Daarom kocht ik nieuwsgierig het boekje ‘Democratie is niet voor bange mensen’.
En raakte teleurgesteld. Door de angst, zo niet hysterie, over ‘het klimaat’ lijkt de auteur helemaal niet meer bezig met ‘de democratie’.
Dit is een gevaarlijke ontwikkeling.
Juist nu horen we voluit achter de democratische rechtsstaat te gaan staan.

Kunst is politiek, zeggen sommige kunstenaars. Sterker, kunst is macht. Dan levert staatsmacht dus de beste kunst op.
En is bij de ‘onthulling’ van de uitgebrande Russische tank op het Leidseplein in Amsterdam de burgemeester de beste opperstalmeester.
Dat laatste bleek ook.
Bij het lezen en horen van de toespraak hoort echter wel de achtergrond bij het gegeven dat Femke Halsema zo’n fan is van provocatieve revolutionaire kunst.
Deze achtergrond is hier te lezen.

In sociaalpsychologisch opzicht is de huidige inflatie een zeer onderschat fenomeen.
Het is nu precies honderd jaar geleden dat in Duitsland de hyperinflatie in de overdrive ging, en ‘het einde van het geld’ betekende.
Deze ‘Umwertung aller Werte’ droeg bij aan de opkomst van Hitler, en uiteindelijk aan Auschwitz.
Want geld is geloof, en als het geloof wegvalt, betekent 6 miljoen ook niet veel.
Dan verliest alles zijn betekenis, dan regeert de wanhoop, roept men om een verlosser.

In de strijd rond Cherson heeft de stuwdam in de Dnepr een gigawatt emotionele lading voor zowel de Russen als de Oekraïners.
Als deze wordt opgeblazen stroomt het stuwmeer ter grootte van het Comomeer naar zee, in een tsunami van vele meters hoog.
En neemt het koelwater van de kerncentrale bij Zaporizja mee.

HP/De Tijd, 5 augustus 2022
‘Vandaag op onze zeepkist: Henri Beunders ziet met lede ogen aan hoe de tendens in de media de laatste jaren is omgeslagen en columnisten vurige pleidooien voor censuur van onwelgevallige geluiden houden. ‘Wie zo happig is om op weg naar een veiliger wereld niet de dialoog te zoeken, maar ál het onbetamelijke, onwelvoeglijke en onwelkome te verbieden, kan morgen zelf een spreek- of publicatieverbod verwachten.’

Deze vragen hoorde je steeds vaker: ‘Help, mijn dochter wil een tattoo!’, of: ‘Mijn schoonzoon heeft tattoos op zijn gezicht, hoe moet ik hier op reageren?’
Vroeger zag je tatoeages vooral bij prostituees, zeelui en criminelen, of juist bij een kleine aristocratische elite. Nu hebben mensen in alle soorten en maten ze.
Hoe brak de tattoo door bij het grote publiek?
Dit artikel in Quest gaat er over, naar aanleiding van mijn boek ”Optocht der tattoos. Jacht op een betekenisvol bestaan’.
Het is een studie geworden over ‘de publieke opinie’ sinds ‘de jaren zestig’, over de veranderlijkheid van wat mooi en lelijk is, en ook over de rol van celebrities en de media.

BNR-radio/podcast heeft elke week een dagelijkse serie gesprekken over een thema, the Big Five gedoopt. Dit keer over het strafrecht, met een chef reclassering, oud-directeur Gevangenis, Officier van Justitie, een strafpleiter.
Art Rooijakkers en ik spraken over mijn boek Hoeveel recht heeft de emotie?

De enorme hoeveelheid desinformatie die wordt verspreid via sociale media en andere platformen zorgt ervoor dat veel mensen sceptisch worden als het aankomt op nieuws, en ook de traditionele nieuwsorganisaties. Terwijl die media juist ook onmisbaar zijn in de samenleving. De uitdaging is daarom deze: hoe kunnen we oude en nieuwe techniek inzetten in het belang van kwaliteitsjournalistiek? En hoe zorg je dat we nog het verschil kunnen zien tussen ‘echt’ en nepnieuws?
Uitdager van de vierde uitzending van BNR Slimme Koppen is Henri Beunders historicus en emeritus hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij ziet meer heil in het vrijwillig beperken van het dagelijkse media-bombardement. En heeft daar een formule voor. Zo kunnen we vaker afwegen wat wel en niet voor ons van belang is. Dat voorkomt teveel stress, en dus vatbaarheid voor nepnieuws.
De Slimme Koppen van deze uitzending zijn Boris Veldhuijzen van Zanten oprichter en CEO van The Next Web en Job Tupan senior adviseur van Diversion Bureau voor Maatschappelijke Innovatie. Zij hebben zowel innovatieve als sociale ideeën om de uitdaging op te lossen. Weten welke dat zijn? Luister dan de podcast!
In BNR Slimme Koppen gaat Diana Matroos op zoek naar innovatieve oplossingen voor belangrijke thema’s. Abonneren via: www.bnr.nl/slimmekoppen.

Iedereen zijn eigen hokje

Hoewel het individu in theorie bevrijd is, is de neiging om mensen in hokjes in te delen op basis van hun opvattingen de afgelopen jaren steeds sterker geworden. Tegenstellingen worden hierdoor verder uitvergroot: je bent ‘woke’ of een racist – of, in tijden van corona: je bent een wappie of een schaap. Waar komt dit verschijnsel vandaan, en wat kunnen we eraan doen?

400 jaar na zijn ontsnapping… de lessen van de humanist en rechtsgeleerde Hugo de Groot voor ons 21e-eeuwers.
Jort Kelder spreekt in een serie gesprekken met mensen over diverse thema’s die ook nu van belang zijn.
Met biograaf Henk Nellen, politiek commentator en historicus Geerten Waling en mij over de rol die de media in de 17e eeuw speelden. En nu.
En, vooral, zijn er eigenlijk verschillen tussen de lawine van ‘gedrukte chaos’ aan brochures en pamfletten toen, en de sociale media als facebook en twitter en instagram en tiktok?
Het gesprek komt vanuit Slot Loevestein, ongeveer naast de kist waarin Hugo de Groot in 1621 uit het slot ontsnapte.
Beluister ze allemaal, maar zeker onze aflevering:
Polemiek.

Wat is de waarheid in de journalistiek? En kan onderzoeksjournalistiek behalve veel voordelen ook nadelen hebben? Zoals verdere afbrokkeling van het vertrouwen in de overheid en andere instituties?
Hierover een debat op de website-tv De Nieuwe Wereld van filosoof Ad Verbrugge en journalist Paul van Liempt, met de oprichter en directeur van het vooral onderzoeksjournalistieke platform Follow the Money – ftm.nl – en ondergetekende.
Het werd een origineel gesprek.

Levensgevoel. Door corona groeit het gevoel voor het niet-voorspelbare, tragische element van het bestaan. Zeker nu virologen denken dat dit niet de laatste pandemie zal zijn. Mogelijk moet de ratio een stap terug doen.

Optocht der tattoos is beland op de shortlist van de twintig mooiste covers van 2020. Met dank aan studio Jan de Boer. Best wel mooi, als we bedenken dat er zo’n 20.000 titels in de boekhandel verschijnen. Ik heb er niet meer aan gedaan dan deze cover uit een aantal ontwerpen te kiezen. Nu nodigt Libris iedereen uit te kiezen welke de mooiste is van deze twintig. Gaat u gang. Er zitten veel mooie bij.

Optocht der tattoos is beland op de shortlist van de twintig mooiste covers van 2020. Met dank aan studio Jan de Boer. Best wel mooi, als we bedenken dat er zo’n 20.000 titels in de boekhandel verschijnen. Ik heb er niet meer aan gedaan dan deze cover uit een aantal ontwerpen te kiezen. Nu nodigt Libris iedereen uit te kiezen welke de mooiste is van deze twintig. Gaat u gang. Er zitten veel mooie bij.

Over mijn laatste boek – ‘Hoeveel recht heeft de emotie. Over straffen in de slachtoffercultuur’ – is een interview van Jaap van Straalen met mij verschenen op internet, en via KPN, en ook op LezenTV.nl.
Gesprek duurt een half uur.

Links:

– https://www.parmando.com/lezentv/watch/hoeveel-recht-heeft-de-emotie/

– https://youtu.be/93Ret5ElFLM

Wat betekenen schuld en vrijheid?