Velen die zich progressief of  ‘links’ noemden lijken bedwelmd, zo niet helemaal de draad kwijt.
Sinds de enorme zege van de PVV in november.
En nu na de zeges van Donald Trump bij de eerste Republikeinse voorverkiezingen.
Waarom?Na alle polarisatie lijkt het geheim van Trump nu wat hij in Iowa plotseling riep:
Come Together!
We kennen het refrein van The Beatles:
Come Together. Right Now. Over Me.
(Want ik ben de sterkste).

Interviewer Paul van Liempt heeft een eigen Kanaal uitgeworpen. Nieuwe Ankers heet het.
Hij sprak met mij over mijn visie op de huidige journalistiek.
En over hoe een journalist zich in deze tijden het beste kan opstellen.:
als een huisvriend: Zelfbewust en dienstbaar.
Over de vraag hoe AI ons wereldbeeld, misschien wel ons hele bewustzijn, zal beïnvloeden een volgende keer..

Wanneer wordt een samenleving decadent?
Als de woorden ‘kansen’ en ‘prestatie’ en ‘positief mensbeeld’ taboe worden.
Als de oproep om ‘Een Sterke Staat’ het modewoord van de dag wordt.
Zo denken BN-ers als bestsellerauteur Joris Luyendijk.
Waarom? ‘Ik heb een vrij negatief mensbeeld ja’.
Dat heb ik niet.
Vandaar een essaytje over decadentie.

Alleen al in Amsterdam is het aantal tattooshops in tien jaar tijd gestegen van 94 naar 421. Zo blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel. Elders in het land is dezelfde toename te zien. Omroep Brabant meldt me dezelfde cijfers. En dat, als deze toename zich doorzet, er in Brabant over vijf jaar meer tattooshops zullen zijn dan supermarkten.
Mijn antwoord op de vraag waarom is dezelfde als die welke ik neerschreef in mijn boek ‘Optocht der Tattoos. De jacht op een betekenisvol bestaan’. In mijn antwoorden komen, merk ik, wel vaker de woorden ‘mode’, ‘conformisme’, ‘sociale media’ en ‘copycat-gedrag’ voor.
Eén antwoord moet ik ook nu nog schuldig blijven.
Namelijk op de vraag: ‘Wat komt hierna?’.
Misschien wordt het dankzij AI nóg gemakkelijker, en nóg leuker, om een héél geinig of kinky filmpje te posten. Ook van zichzelf zónder tattoos.
Misschien zal het jaar 2024 hier enige voortekenen van geven.
Hoe dan ook, een Olympisch mooi jaar toegewenst.

Uitgerekend rond het 85e herdenkingsjaar van de Kristallnacht in Nazi-Duitsland wordt de slachtpartij door Hamas op 7 oktober 2023 op joden door sommige schrijvers teruggebracht tot een ‘gewone’ terreurdaad, een in een lange rij. Dit was geen pogrom, want pogroms zijn van alle tijden. Of zoiets.
Migratiegeleeerde Leo Lucassen schreef deze poging tot vergoelijking op in dagblad Trouw.
Mijn stuk is een repliek.

Dat iedereen zo maar mag vinden wat hij vindt, dat vinden fictie-filosofen als Rob Wijnberg ingewikkeld.
Of ze worden er ‘moe van’ zoals Ilja Leonard Pfeijffer.
Dit soort populaire meningen zijn ondemocratisch, zelfs ongrondwettelijk en mogelijk autoritair.
In onze grondwet staat immers niets over ‘feiten’, de plicht tot objectiviteit of de onderbouwing van een mening.
Artikel 7.1 luidt:
‘Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet’.
Vroeger heette het:
‘De vrijheid van de pers is er voor hen die er een bezitten’.
Nu heeft iedereen een drukpers.
De kakafonie die dit oplevert, moet opgelost worden met de meest geloofwaardige meningen.

Uit het verkiezingsprogramma van partij Volt:
‘AI-trainingscentra’, hyperloop, ‘kwantumbestendige overheid’, ‘groene fix-teams’ en allerlei hubs en Deltaplannen om de zero-pollution ambition te halen.
Hier wordt De Nieuwe Mens gefabriceerd.
En net als het monster van Frankenstein gebeurt dat door De Wetenschap..
Conclusie:
Uitkijken geblazen met deze zwakstroomdenkers van Volt.

Al sinds jaar en dag bestaat er het N-word. Minder taboe is het M-woord, de M van Macht.
Maar toch, het is een riskant woord voor een politicus om te gebruiken. Het ruikt naar Poetin of Trump.
Frans Timmermans wil macht, zegt hij.
Maar hij weet nog niet wat hij daarmee precies wil doen.
Pieter Omtzigt wil juist de macht bedwingen ten gunste van de moraal.
Wie vindt de balans, daarover gaat het komende maanden.

Voor de aard van de komende verkiezingscampagne houd ik mijn hart vast.
Grote namen als Dilan Yesilgöz (links geweest) en Pieter Omzigt (Oud-CDAér) zijn in enig opzicht afvallige te noemen.
En op afvalligheid volgt meestal haat, karaktermoord en canceling:
het felst uit eigen kring.

‘Dé Kloof’ bestaat eigenlijk niet, maar wordt wel zo gevoeld.
In Nederland, maar ook in Duitsland, geven de ‘afgehaakten’ een noodsignaal af:
ze zouden graag aangehaakt willen worden.

Wat verlangt de doorsneemens van ‘de politiek’? Een beetje rust en een beetje vooruitgang?
Of wil hij of zij er zelf aan meewerken dat de omgeving, tot de hele wereld toe, wordt zoals die het liefst wordt beleefd?
Nu de topleiders van de huidige Nederlandse politieke democratie de een na de ander het bijltje erbij neergooien, is deze vraag van actuut belang.
Daarom kocht ik nieuwsgierig het boekje ‘Democratie is niet voor bange mensen’.
En raakte teleurgesteld. Door de angst, zo niet hysterie, over ‘het klimaat’ lijkt de auteur helemaal niet meer bezig met ‘de democratie’.
Dit is een gevaarlijke ontwikkeling.
Juist nu horen we voluit achter de democratische rechtsstaat te gaan staan.

Kunst is politiek, zeggen sommige kunstenaars. Sterker, kunst is macht. Dan levert staatsmacht dus de beste kunst op.
En is bij de ‘onthulling’ van de uitgebrande Russische tank op het Leidseplein in Amsterdam de burgemeester de beste opperstalmeester.
Dat laatste bleek ook.
Bij het lezen en horen van de toespraak hoort echter wel de achtergrond bij het gegeven dat Femke Halsema zo’n fan is van provocatieve revolutionaire kunst.
Deze achtergrond is hier te lezen.

In sociaalpsychologisch opzicht is de huidige inflatie een zeer onderschat fenomeen.
Het is nu precies honderd jaar geleden dat in Duitsland de hyperinflatie in de overdrive ging, en ‘het einde van het geld’ betekende.
Deze ‘Umwertung aller Werte’ droeg bij aan de opkomst van Hitler, en uiteindelijk aan Auschwitz.
Want geld is geloof, en als het geloof wegvalt, betekent 6 miljoen ook niet veel.
Dan verliest alles zijn betekenis, dan regeert de wanhoop, roept men om een verlosser.

In de strijd rond Cherson heeft de stuwdam in de Dnepr een gigawatt emotionele lading voor zowel de Russen als de Oekraïners.
Als deze wordt opgeblazen stroomt het stuwmeer ter grootte van het Comomeer naar zee, in een tsunami van vele meters hoog.
En neemt het koelwater van de kerncentrale bij Zaporizja mee.

HP/De Tijd, 5 augustus 2022
‘Vandaag op onze zeepkist: Henri Beunders ziet met lede ogen aan hoe de tendens in de media de laatste jaren is omgeslagen en columnisten vurige pleidooien voor censuur van onwelgevallige geluiden houden. ‘Wie zo happig is om op weg naar een veiliger wereld niet de dialoog te zoeken, maar ál het onbetamelijke, onwelvoeglijke en onwelkome te verbieden, kan morgen zelf een spreek- of publicatieverbod verwachten.’

Deze vragen hoorde je steeds vaker: ‘Help, mijn dochter wil een tattoo!’, of: ‘Mijn schoonzoon heeft tattoos op zijn gezicht, hoe moet ik hier op reageren?’
Vroeger zag je tatoeages vooral bij prostituees, zeelui en criminelen, of juist bij een kleine aristocratische elite. Nu hebben mensen in alle soorten en maten ze.
Hoe brak de tattoo door bij het grote publiek?
Dit artikel in Quest gaat er over, naar aanleiding van mijn boek ”Optocht der tattoos. Jacht op een betekenisvol bestaan’.
Het is een studie geworden over ‘de publieke opinie’ sinds ‘de jaren zestig’, over de veranderlijkheid van wat mooi en lelijk is, en ook over de rol van celebrities en de media.

BNR-radio/podcast heeft elke week een dagelijkse serie gesprekken over een thema, the Big Five gedoopt. Dit keer over het strafrecht, met een chef reclassering, oud-directeur Gevangenis, Officier van Justitie, een strafpleiter.
Art Rooijakkers en ik spraken over mijn boek Hoeveel recht heeft de emotie?

De enorme hoeveelheid desinformatie die wordt verspreid via sociale media en andere platformen zorgt ervoor dat veel mensen sceptisch worden als het aankomt op nieuws, en ook de traditionele nieuwsorganisaties. Terwijl die media juist ook onmisbaar zijn in de samenleving. De uitdaging is daarom deze: hoe kunnen we oude en nieuwe techniek inzetten in het belang van kwaliteitsjournalistiek? En hoe zorg je dat we nog het verschil kunnen zien tussen ‘echt’ en nepnieuws?
Uitdager van de vierde uitzending van BNR Slimme Koppen is Henri Beunders historicus en emeritus hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij ziet meer heil in het vrijwillig beperken van het dagelijkse media-bombardement. En heeft daar een formule voor. Zo kunnen we vaker afwegen wat wel en niet voor ons van belang is. Dat voorkomt teveel stress, en dus vatbaarheid voor nepnieuws.
De Slimme Koppen van deze uitzending zijn Boris Veldhuijzen van Zanten oprichter en CEO van The Next Web en Job Tupan senior adviseur van Diversion Bureau voor Maatschappelijke Innovatie. Zij hebben zowel innovatieve als sociale ideeën om de uitdaging op te lossen. Weten welke dat zijn? Luister dan de podcast!
In BNR Slimme Koppen gaat Diana Matroos op zoek naar innovatieve oplossingen voor belangrijke thema’s. Abonneren via: www.bnr.nl/slimmekoppen.

Iedereen zijn eigen hokje

Hoewel het individu in theorie bevrijd is, is de neiging om mensen in hokjes in te delen op basis van hun opvattingen de afgelopen jaren steeds sterker geworden. Tegenstellingen worden hierdoor verder uitvergroot: je bent ‘woke’ of een racist – of, in tijden van corona: je bent een wappie of een schaap. Waar komt dit verschijnsel vandaan, en wat kunnen we eraan doen?

400 jaar na zijn ontsnapping… de lessen van de humanist en rechtsgeleerde Hugo de Groot voor ons 21e-eeuwers.
Jort Kelder spreekt in een serie gesprekken met mensen over diverse thema’s die ook nu van belang zijn.
Met biograaf Henk Nellen, politiek commentator en historicus Geerten Waling en mij over de rol die de media in de 17e eeuw speelden. En nu.
En, vooral, zijn er eigenlijk verschillen tussen de lawine van ‘gedrukte chaos’ aan brochures en pamfletten toen, en de sociale media als facebook en twitter en instagram en tiktok?
Het gesprek komt vanuit Slot Loevestein, ongeveer naast de kist waarin Hugo de Groot in 1621 uit het slot ontsnapte.
Beluister ze allemaal, maar zeker onze aflevering:
Polemiek.

Wat is de waarheid in de journalistiek? En kan onderzoeksjournalistiek behalve veel voordelen ook nadelen hebben? Zoals verdere afbrokkeling van het vertrouwen in de overheid en andere instituties?
Hierover een debat op de website-tv De Nieuwe Wereld van filosoof Ad Verbrugge en journalist Paul van Liempt, met de oprichter en directeur van het vooral onderzoeksjournalistieke platform Follow the Money – ftm.nl – en ondergetekende.
Het werd een origineel gesprek.

Levensgevoel. Door corona groeit het gevoel voor het niet-voorspelbare, tragische element van het bestaan. Zeker nu virologen denken dat dit niet de laatste pandemie zal zijn. Mogelijk moet de ratio een stap terug doen.

Optocht der tattoos is beland op de shortlist van de twintig mooiste covers van 2020. Met dank aan studio Jan de Boer. Best wel mooi, als we bedenken dat er zo’n 20.000 titels in de boekhandel verschijnen. Ik heb er niet meer aan gedaan dan deze cover uit een aantal ontwerpen te kiezen. Nu nodigt Libris iedereen uit te kiezen welke de mooiste is van deze twintig. Gaat u gang. Er zitten veel mooie bij.

Optocht der tattoos is beland op de shortlist van de twintig mooiste covers van 2020. Met dank aan studio Jan de Boer. Best wel mooi, als we bedenken dat er zo’n 20.000 titels in de boekhandel verschijnen. Ik heb er niet meer aan gedaan dan deze cover uit een aantal ontwerpen te kiezen. Nu nodigt Libris iedereen uit te kiezen welke de mooiste is van deze twintig. Gaat u gang. Er zitten veel mooie bij.

Over mijn laatste boek – ‘Hoeveel recht heeft de emotie. Over straffen in de slachtoffercultuur’ – is een interview van Jaap van Straalen met mij verschenen op internet, en via KPN, en ook op LezenTV.nl.
Gesprek duurt een half uur.

Links:

– https://www.parmando.com/lezentv/watch/hoeveel-recht-heeft-de-emotie/

– https://youtu.be/93Ret5ElFLM

Wat betekenen schuld en vrijheid?

Boze burgers kunnen soms de democratische rechtsstaat uitdagen, of op de proef stellen.
Verontwaardiging kan echter ook vaak uiting zijn van grote betrokkenheid, teken van een levendige democratie.
Welke rol spelen de oude en, vooral, de nieuwe media bij de explosies van woede en onbehagen in de huidige politiek en maatschappij?

Aangezien zowel het begrip conflict als het begrip media een waaier van betekenissen heeft, en de relatie tussen beide begrippen dus ook een grote variëteit kent, is het ene doel van dit hoofdstuk deze relatie in zijn volle breedte te belichten. Het andere doel is een schets te geven van de verschillende rollen die ‘de media’ hebben gespeeld bij het ontstaan, het verloop en het einde van conflicten. Aangezien er, zo is de kern van het betoog, nauwelijks een periode is aan te wijzen waarin de relatie tussen conflict en media lange tijd stabiel bleef, kan dit artikel niet anders dan een historische beschouwing zijn.

In Nederland viert de infantilisering hoogtij, oordeelt menig nuchtere waarnemer. Het maatschappelijk debat wordt beheerst door soundbites, oneliners en andere hapklare brokken. In parlementair Den Haag is mediageniek-zijn verheven tot de hoogste deugd. Denkers en beschouwers hebben afgedaan, en wie de kunst van het dissen niet beheerst krijgt vroeg of laat de rekening gepresenteerd. In kranten en op tv verdringt het infotainment achterhaalde waarden als nuancering en analyse. Zo overspoelt de egaliserende, simplificerende amusementscultuur gaandeweg de hele maatschappij. Kunnen we echt van een culturele ‘dumbing down’ spreken, zoals de Engelse socioloog Frank Furedi in zijn geruchtmakende Waar zijn de intellectuelen? betoogde? Of is dat weer zo’n typisch voorbeeld van het ongefundeerde gesomber? In Niet te moeilijk graag buigen vooraanstaande publicisten zich over deze vragen. Lijdt Nederland aan acute verkleutering?

Op 6 mei 2012 is het precies 10 jaar geleden dat Pim Fortuyn op het Hilversumse Mediapark werd vermoord. In deze bundel komen hoofdrolspelers van destijds aan het woord, terugblikkend op die bijzondere periode. Wat hebben we verloren en geleerd?

Waar visie ontbreekt, komt het volk om, zo luidt de titel van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2011, een uitgave van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen. Visie, leiderschap, een gebrek daaraan – het komt allemaal aan de orde in het Jaarboek.

Verder lezen “Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2011”

Het seksueel geweld in instellingen van de rooms-katholieke kerk heeft veel media-aandacht getrokken. Afkeurenswaardige seksuele praktijken van verschillende van haar dienaren, in tientallen jaren en verspreid over de continenten, tasten met terugwerkende kracht het kerkelijk imago aan, en volgens velen mogelijk de kerkelijke aanspraken op universele waarheid en de daarop gegrondveste moraliteit. De rooms-katholieke kerk lijkt er niet op voorbereid om een antwoord te vinden op de aanklachten tegen haar gesloten cultuur van decennia en het machtsmisbruik dat daarbinnen plaatsvond. De schrijvers willen in dit boek ingaan op een aantal achterliggende kwesties.

Er was een tijd dat afbeeldingen niet zo belangrijk werden gevonden. Tegenwoordig is dat wel anders. Martijn Kleppe en Henri Beunders beschrijven in dit artikel de ontwikkeling van het toenemend gebruik van afbeeldingen in het geschiedenisonderwijs en de historische wetenschap. Speciale aandacht is er voor de rol die de fotografie is gaan spelen op het wetenschappelijk toneel.

Is het communicatie-universum van internet wel echt zo nieuw? Hoe onbeheersbaar is onze samenleving eigenlijk en hoe kan de overheid regie houden of krijgen? In zijn bijdrage geeft Henri Beunders, hoogleraar Geschiedenis van Maatschappij, Media en Cultuur aan de Erasmus Universiteit, een antwoord op deze vragen. Ook pleit hij ervoor de ontwikkelingen in een historisch perspectief te zien.

Terrorisme is van alle tijden. Maar sinds de aanslagen op 11 september 2001 heeft terrorisme en terrorismebestrijding steeds meer aandacht gekregen in de Westerse wereld. In deze bundel wordt een actuele stand van wetenschappelijke kennis op het terrein van terrorisme en terrorismebestrijding weergegeven. Het gaat dan niet alleen om de specifieke Nederlandse situatie, maar ook om de inzichten die uit de internationale wetenschappelijke en praktijkgerichte literatuur kunnen worden gedestilleerd. In dit hoofdstuk beschrijf ik de soms complexe relatie tussen media en terrorisme.

De tweede druk van het standaardwerk Politie is in 2007 volledig vernieuwd en uitgebreid. De relevante inhoudelijke ontwikkelingen en organisatievraagstukken rond de politie zijn in dit boek opgenomen. De formeel-juridische kanten van het politiewerk zijn weergegeven, evenals de dagelijks praktijk van het politiewerk. Opgenomen ook is het hoofdstuk van mijn hand over de relatie tussen de politie en de media, die in de afgelopen decennia aan zulke grote veranderingen onderhevig is geweest.

Sinds de jaren negentig is de criminaliteitsbestrijding opgerukt naar de eerste plaats van onderwerpen die op de grootste publieke aandacht mogen rekenen. Dit heeft tot een grotere druk geleid op de politie om beter te presteren bij het ‘boevenvangen’, maar niet minder op het OM om daarna de vervolging tot een goed einde te brengen. De verhouding tussen de media en het OM (en omgekeerd) is van groot belang voor de wijze waarop de burgers, de politiek, maar ook de andere burgers in de veiligheidsketen aankijken tegen de organisatie en het functioneren van het OM. Daarover gaat dit hoofdstuk in Rechterlijke Macht.

Waar moet je aan denken als je een campagne gaat voeren om bijvoorbeeld jongeren te betrekken bij vraagstukken over mensenrechten? Of wanneer je een lobby wilt beginnen om in Den Haag of Brussel bepaald onderwerp op de agenda te krijgen? Is het zinvol om te proberen de televisie te interesseren – en goodwill ambassadors – voor het probleem van armoede, onrecht en eerlijke handel? Hoe benader je juist degenen die niet direct geïnteresseerd zijn? Zonder context van de geschiedenis op dit terrein is een goed begrip van de uiteenlopende, en soms strijdig lijkende, ontwikkelingen van het heden niet goed te begrijpen. In deze bundel Wereldburgerschap, dat handreikingen wil geven voor vergroting van de betrokkenheid bij ontwikkelingsproblematiek, heb ik een sociaal-historische schets geschreven van de betrokkenheid van Nederland en Nederlanders bij ontwikkelingssamenwerking en mondiale vraagstukken, onder de titel ‘Van riksja naar revolutie en terug’.

In Western societies, the boundaries of the freedom of expression had traditionally been expanding, while the boundaries of religion and ‘good morals’ had been receding. Since the last decade however, this expansion has slowed down, come to a halt, and ultimately reversed. In Europe, anxiety over the expression of protest through violent means has steadily caused governments to abandon the traditional, seemingly limitless adherence to freedom of expression. Political fear over controversy has come to dominate the climate of commissioning public art. In a polarized world, the debate on wat is tolerable has taken on an acute urgency. The killing of Dutch filmer/writer Theo Van Gogh is a recent and tragic example. The art world itself no longer has an answer. After a half-century of autonomy, it has succeeded in demolishing its own authority by ridiculing every aspect of external criticism. The only solution now will be a new form of dialogue with all stakeholders involved.

In the Netherlands at the end of the twentieth century the question was considered to be urgent: what was the history of the Dutch culture in a European perspective? And what was left of it in our globalising world? A volume Accounting for the Past: 1650-2000, with many contributors, was the result in 2001 (English translation 2004, Chinese translation 2007). In the chapter The People Conquer The Media I describe the growing sense of failure of the post war European (and Dutch) political and cultural elites in dissemination high art through the new media like television. ‘The people’ emancipated themselves along different lines of tastes. The European internal market and the fall of the Wall in Berlin meant liberalisation of culture. But this didn’t result in an Americanized McWord but rather a renaissance of the local, the regional and the national in the fields of media and culture. The main characteristic of our times is ambiguity. Verder lezen “The People Conquer The Media”

Waarom is er in ontkerkelijkte Nederland nog altijd zo’n grote behoefte aan het aanwijzen van zondebokken en duivels in de maatschappij? Of dit nu in de wereldpolitiek, de landelijke politiek of, bijvoorbeeld, het dierenwelzijn? Daarvoor gaat deze inleiding.

Download this publication:

In dit boek staan naast redactionele bijdragen interviews met Fortuyn door de jaren heen, columns van onder anderen Remco Campert, Marcel Möring, Jan Kuitenbrouwers, Jan Blokker, Jan Mulder, Kees Schuyt, Martin Bril en twee bijdragen van mijzelf, ook stukken van Pim Fortuyn, die hij schreef op de opiniepagina Forum. ‘Het fenomeen Fortuyn’ is het verslag van de opkomst van een politicus zoals Nederland nog nooit gekend heeft tot en met de eclatante verkiezingszege van zijn politieke erfgenamen.

Lees meer

In deze bundel over de monarchie in Nederland die werd uitgegeven naar aanleiding van het huwelijk tussen kroonprins Willem-Alexander en Maxima bespreek ik de veranderende relatie tussen vorst, volk en media, van de geboorte van Wilhelmina tot 02-02-02. Oranje probeerde altijd zo veel mogelijk meester te blijven over de media, wat niet altijd lukte. Want: de relatie tussen vorst en volk is net als het leven zelf: veranderlijk.

Hoe wordt het beeld bepaald van ‘de werkelijkheid’, in dit geval van de inzet van Nederlandse militairen op vredesmissies zoals op de Balkan in de jaren ’90? Door schrijvende journalisten, romanschrijvers, ooggetuigen, natuurlijk. Er is een oude traditie dat ook overheden en musea andere vertolkers van de werkelijkheid inzetten, zoals kunstenaars, schilders, tekenaars, en fotografen.

Persfotografen horen tot het gilde der journalisten. Onafhankelijke fotografen hangen ergens tussen de journalist en de kunstenaar in. Zo ook fotograaf Martin Roemers die in 2000 de opdracht aanvaardde van het Legermuseum om het werk van Nederlandse soldaten op de Balkan te fotograferen. Ik schreef het voorwoord bij de catalogus van de expositie in het Legermuseum in Delft.

Historisch besef is het onderwerp van het liber amicorum dat prof.dr. Piet Blaas bij zijn afscheid van de Erasmus Universiteit kreeg aangeboden. In mijn artikel ‘Oorlogsfotografie. De duistere betekenis van beelden’ beschrijf ik de wisselende kracht die beelden van oorlog in het verre en recente verleden uitoefenden op de publieke opinie en de politiek.

The question is: Why is the debate about the meaning of images sometimes so stupefyingly vague? Two citations: ‘We try to describe what they (images) do to us, however, most of the time it results in a lot of stammering and stuttering. And then, driven to desperation, we quickly ask the photographer, or the painter, why he or she has made the object in question, what sort of paper, paint, aperture they have used, and what the purpose is of it all’.
‘When I look at Voeten’s photographs, sometimes for a long time and often with a undefinable feeling full of compassion, respect and an inkling of insight into human existence, I feel, despite their sombre content, a certain satisfaction about these photos: ‘because they’re there”.

In this Dutch language volume (1995) Prelude to a New Century. Episodes from the Dutch fin de siècle I wrote the chapter Waiting for Television about the invention of film and the reactions to it in the Netherlands. In the first two decades of the new medium of the two main streams of the new medium – illusion and documentary ‘reality’ – the representation of mostly nationalistic reality was the most popular in the expanding cinematic experience: royalty and colonialism, including the colonial wars.

The creation of national monuments is a difficult affair, certainly when the topic is monuments to remember wars that have no clear cut overall majority ‘collective memory’ to sustain it. And history is a trombone: what seemed a right and glorious past or war today may change in a burning past or war tomorrow. The way we look at our monuments will change accordingly.

This story on the national monument that preceded the present national monument on Dam Square is a story about the attempt to revitalise the national spirit, after the lost war against the Belgians in 1839, through the erection of a monument. It failed. The nickname became: ‘Miss Rubbish’ – to translate it in a polite way. The citizens of Amsterdam didn’t want the monument. They let this be known by joking about it, and cheered when it was erased. The story is an example of failed top-down nationalization of history.

De tv-serie De Bezetting heeft vanaf beginjaren ’60 het beeld van de Tweede Wereldoorlog in Nederland jarenlang gedomineerd. De maker ervan, dr. L. de Jong, speelde als ‘rijksgeschiedschrijver’ in de verwerking van het trauma van de oorlog decennialang de grootste rol: als verteller, als volksopvoeder, als ‘grootinquisiteur’ over de vraag wie goed was geweest en wie fout. In dit geheel speelden ‘de media’ en zijn ‘media performance’ misschien wel een doorslaggevende rol. Of het nu ging om zijn boeken zelf, de stijl ervan en de presentatie ervan, De Bezetting, of de politieke kwesties waar hij zich mee bemoeide, Lou de Jong was een media-man die ‘de media’ beheerste als geen ander.

De Europese vrede was uitgangspunt geweest bij de creatie van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, en eveneens bij de bekrachtiging van de afscheiding van België. ‘Chaque nation a ses droits particulier: mais l’Europe aussi a son droit’, hadden de grootmachten Nederland en België te verstaan gegeven. Deze taak jegens ‘Europa’ werd de basis van het sindsdien altijd verkondigde standpunt dat de onafhankelijkheid van kleine staten als Nederland een Europees belang is. Na de Duitse nederlaag in 1918 was Nederland gedwongen zijn buitenlands-politieke koers te heroverwegen. Sommigen wilden het machtsevenwicht herstellen en de eigen militaire macht versterken. Anderen vonden dat Nederland nu definitief de steven westwaarts moesten richten omdat daar de nieuwe macht lag. Weer anderen vonden elk machtstreven nutteloos en kozen voor principieel pacifisme en afzijdigheid. Hierover gaat het hoofdstuk in deze bundel.